ایجاز و مینی‌مالیسم

خواندن این متن بسیار خوشحالم کرد. چرا که این متن نسبت به داستانی که مدتها پیش از نویسندۀ محترم خوانده بودم، پیشرفت واضحی دارد. سایر آثار شما و نقدهای نوشته‌شده روی آنها را هم خواندم و دیدم که نظرم در مورد تفاوت سطح این دو متن درست است و رد پیشرفت رادر کارهای شما می‌شود دید. این، بزرگترین مزیت نقد و پذیرش نقد است. امیدوارم همچنان در این مسیر با جدیت و علاقه و پیگیری، فعال باشید و به زودی شاهد داستان‌های بهتر و بهتری از شما و نیز کتابهای داستانی خوبتان باشیم. اما برویم سر همین متن:
اصل اساسی در داستانک، یا داستان مینی‌مال، ایجاز و گزیده‌گویی و کوتاهی متن است. به عبارت دیگر انتقال بیشترین بار داستانی با کمترین کلمات. در واقع در این گونه از متن‌ها باید تا حد ممکن، متن را کوتاه کرد و هر کلمه‌ای را که می‌شود حذف کرد. مثلاً در همین متن بالا، می‌شود خط آخر را حذف کرد. همان سوال دخترک که می‌پرسد «آقا می‌شه این سبز رو بردارم؟» کافی است. همین کی سوال، هم معصومیت دخترک را نشان می‌دهد و هم آن صفتی را که روانشناس‌ها به آن «درماندگی آموخته شده» می‌گویند. دخترک دستفروش، فقیر است و این فقر او را به پذیرش بی‌چون و چرا و اجازه گرفتن از هر کسی برای هر کاری وامی‌دارد. جواب مرد اینجا دیگر اضافه است. چه بگوید بله یا نه، نکتۀ داستان همین نمایش شخصیت دخترک دستفروش است. ضمن اینکه می‌دانیم قاعدتاً مرد جواب مثبت می‌دهد، حتی اگر جواب او را نخوانیم. پس به خط آخر نیازی نیست. در مقابل، دیالوگ دخترک (همان «آقا می‌شه این سبز رو بردارم؟») را نباید اصلاً کوتاه کرد. اینجا لغت «آقا» کارکرد دارد. ارتباط بین دخترک دستفروش و مشتری‌اش را نمایندگی می‌کند که به هر حال او را پولدارتر و بالاتر از خود می‌بیند. «میشه این سبز را بردارم» هم که سوال اساسی و نکتۀ اصلی داستانک است. (فقط «میشه» را لازم نیست به شکل ویراستاری‌شده «می‌شه» بنویسیم. منطقی‌اش این است که یک دخترک دستفروش، سواد چندانی ندارد و ادیبانه و کتابی حرف نمی‌زند. پس نباید با ویرایش حرف او، چنین حالتی را در موردش القا کنیم.) منظورم این است که لزماً همه چیز را نباید حذف کرد، بلکه فقط بخشهایی از متن را لازم است کوتاه کنیم که به اصل داستان و روابط بین شخصیتها لطمه‌ای نمی‌زند. این بخشها را باید تا حد ممکن کوتاه کرد و به ایجاز داستانک کمک کرد. داستان مینی‌مال، یعنی همین.