داستان نیازمند وجود نظرگاه نویسنده است

خانم معروفی گرامی سلام
فکر می‌کنم نوشتن از قواعد مینیمال برای شما که تا به حال چندین داستان به این سبک نوشته‌اید لطفی نداشته باشد. بنابراین سعی می‌کنم نقد خود را بر این اساس بنویسم که شما می‌دانید مینیمال چیست و ساختار آن بر چه اساسی استوار است.
«خدا دختران را دوست دارد» راجع به زن و مردی است که سال‌ها برای پسردار شدن دعا می‌کنند و فرزنددار نمی‌شوند. اما به محض اینکه دیگر جنسیت بچه برایشان کم رنگ می‌شود و به درگاه خدا، تقاضای فرزند می‌کنند خداوند به آن‌ها دختری می‌دهد. ابتدا باید بگویم این متن از نگاه من داستان نیست، بنابراین نمی‌تواند در قالب مینیمال بگنجد ولی اگر نخواهم خیلی سخت‌گیرانه به ساختار داستان بپردازم، در بهترین حالت مینیمال بدی است. چه موضوعی در این متن وجود دارد که قرار است مانند یک مینیمال ذهن من را به خود معطوف کند؟ اگر مینیمال یک جنبش پست مدرن برای رساندن معنا به مخاطب باشد، که هست، این اثر هیچ رنگ و بویی از مدرنیته در خود ندارد. امروزه دغدغه‌ی کمتر کسی جنسیت بچه است. البته با علم نوین احتمالا به کل، داشتن یا نداشتن فرزند دیگر یک انتخاب است نه آرزو. تقریبا در همین ایران خودمان بیش از نود درصد زوج‌های نا بارور درمان شده یا می‌شوند. برای آن‌هایی هم که دیگر هیچ راهی برای بچه‌دار شدن نیست، روش‌هایی مانند رحم اجراه‌ای و غیره وجود دارد. بنابراین منطق کلی اثر زیر سوال می‌رود.
باز هم برفرض که شما موردی خاص را نوشته‌اید و بحث زن و مردی است که به هرحال بچه‌دار نمی‌شوند، در معنا و مفهوم، داستان شما دچار مشکل است. آیا به نظر شما خداوند قرار است حال تمام آن‌هایی را که دوست ندارد بگیرد؟ یعنی اگر کسی خلاف میل او عمل کند بدبخت و زار و پریشان می‌شود؟ یا اینکه قرار است چون خدا دخترها را دوست دارد به کل نسل مردها از روی زمین کنده شود؟ یا نسل هرکه آرزوی پسردار شدن دارد را از روی زمین بردارد؟ موضوع هرچه که باشد از نظر من سوژه‌ی جذابی برای تبدیل شدن به داستان، در هیچ قالبی نیست. این سوژه نه جذابیتی برای مخاطب دارد و نه قرار است، دست‌کم با تاثیری عمیق، او را به فکر وادارد. شاید بعد از خواندن اثر حتی لبخندی روی لب‌های مخاطب ننشیند. در این صورت اصل موضوع آفرینش اثر هنری زیر سوال می‌رود.
شما به عنوان نویسنده باید پیش از نوشتن داستان و وقتی سوژه را در ذهن خود می‌پرورید از خود سوال کنید چرا می‌نویسم؟ پاسخ به این سوال بسیار مهم است. اگر نتوانید برای این سوال جوابی بیابید چه انتظاری از مخاطب می‌رود که بتواند با اثر شما ارتباط برقرار کند؟ شما به عنوان نویسنده باید بدانید چرا داستانی را می‌نویسید. منظور شما چیست و قرار است از آن چه نتیجه‌ای گرفته شود؟ به این اصل بسیار مهم، «نظرگاه» نویسنده می‌گویند. درواقع کار هنرمند عوض کردن جهان نیست. اما حداقل کارکرد اثر هنری این است که مخاطب از دریچه چشم و فکر هنرمند به جهان می‌نگرد. درواقع نوعی نگرش خاص یا جهان‌بینی مختص هنرمند که مخاطب یا از آن لذت می‌برد و می‌شود طرفدار پر و پا قرص، یا بدش می‌آید و کس دیگری را انتخاب می‌کند. بگذریم که فرم و محتوا و حتی ژانر در این انتخاب مخاطب تاثیرگذار است اما باور کنید حتی عوام‌ترین مخاطبین هم اگر دوبار از یک اثر نتیجه‌ای نگیرند دیگر به سراغ سایر داستان‌‌های مولف آن اثر نخواهند رفت.
بنابراین به شما پیشنهاد می‌کنم در راه نوشتن و تبدیل شدن به نویسنده بسیار دقت کنید. از حالا طیف مخاطب خود را مشخص کنید. این طیف بسیار وابسته به قالب، محتوا و مخصوصا نظرگاه شما است. قبل از نوشتن سوژه را در ذهن خود مدت‌ها نگه دارید و سعی کنید فقط وقتی آن را تبدیل به داستان کنید که رسیده و آماه باشد. و درنهایت بارها و بارها اثر خود را بخوانید و بازنویسی کنید. امیدوارم با آثار بهتری از شما در پایگاه نقد داستان مواجه شوم.

ارادتمند
احسان رضایی کلج