آشنایی با مفهمومی به نام تیغ دولبه

عنوان داستان : بر لب گور
نویسنده داستان : مجتبی رنجبر


اوایل هفته بود امامزاده در گرمای تابستان خلوت بود و ارواح هنرمندان مدفون در آن فرصتی داشتند تا از قبور خود بیرون بیایند و در کنار همدم و همسایه خود بنشینند و نفسی چاق کنند و گپ و گفتی داشته باشند، پنجشنبه نبود اما احمد محمود نمی دانست که این اجازه برای آزادی به خاطر چیست، هنرمندان زیادی آنجا دفن شده بودند، شاید کسی از خویشان او یا هنرمندی دیگر، خیرات و مبراتی نثار آنها کرده اند که باعث شده امروز اینچنین خوش و خرم نور آفتاب را ببینند، نوری که با وجود امامزاده طاهر دو برابر شده بود، همدم و همسایه او احمد شاملو بود، از شاعران برجسته ای که مبدع شعر سپید بود، احمد محمود آرام به طرف او خزید و دست بر شانه اش زد و گفت: «می بینی شاملو جان، چه سکوت خوب و معناداری اینجا حاکمه، نمیدانم این همسایگی ما به خاطر این است که هم نام هستیم یا اینکه از لحاظ فکری قرابتی داریم؟! هرچه هست الان که با هم صحبت می کنیم ناراحت و نگرانم، نگران از فرو ریختن خانه ای که سالها آنجا زندگی کرده ام، آنجا بود که دست به قلم بردم و طعم خوب زندگی را چشیدم، اما الان از بیخ و بن کنده اند، امروز که به من نشان دادند حالم ناجور شد، ما که چیزی ننوشتیم که مستوجب این بی حرمتی باشیم. احمد محمود با گفتن این جملات خود را تکانی داد و سعی کرد کنار درختی بنشیند و زل بزند به گنبد امامزاده، مکان خوبی بود، پر از درخت و معنویت خاصی که در سایه حضور امامزاده طاهر ایجاد شده بود، قبرستان مشرف به امامزاده بود و او و احمد شاملو همسایه بودند، احمد شاملو مصاحب و همسایه او هنوز در فکر بود، فیلتر سیگاری نصف و نیمه را برداشت به امید اینکه روشن باشد و بتواند پکی بزند، اما مایوس شد و آهی از ته دل کشید. با اینکه میل به سخن گفتن نداشت با اکراه رو به احمد محمود کرد و گفت: زمانی شعر سپید می نوشتم و فکر می کردم برای خودم کسی هستم، اما الان گورم تاریک تاریک است، مبارزاتی هم که داشتم به دردم نخورد همه را به حساب خودخواهی و منیت و خودنمایی نوشتند، خیلی در عذابم، هیچ چیزی عایدم نشد نه در دنیا و نه اینجا. این حجم از سرخوردگی کلافه ام می کند" از لب گور به سختی برخاست و نگاهی به سنگ قبرش کرد، تهی بود و ساده، دلش سوخت، برای خودش گریست. چقدر از خودش دور بود. شنیده بود وقتی آدم ها می میرند جوان تر می شوند اما او هنوز هم پیر بود و از بیماری دیابت که منجر به قطع شدنش پایش شده بود رنج می برد، یاد این شعرش افتاد
« گر بدین‌سان زیست باید پست

من چه بی‌شرمم اگر فانوسِ عمرم را به رسوایی نیاویزم

بر بلندِ کاجِ خشکِ کوچه‌ی بن‌بست.

گر بدین‌سان زیست باید پاک

من چه ناپاکم اگر ننشانم از ایمانِ خود، چون کوه

یادگاری جاودانه، بر ترازِ بی‌بقایِ خاک»
در مقابل احمد محمود سرزنده تر بود، شق و رق بر درخت تکیه داده بود و متعجب به شاملو نگاه می کرد شاید دوست داشت با گلشیری، مختاری، پوینده و یا آغاسی و مازیار همسایه و قرین باشد، از اخم و سکوت شاملو چندان خوشش نمی آمد و حتی سعی داشت طعنه ای به او هم بزند اما جلوی خودش را گرفت.نیم نگاهی به قبرهای اطراف و هنرمندان انداخت، آغاسی حس گرفته بود و به زیبایی واویلا لیلی می خواند، هنرمندان زن و مرد می رقصیدند و مازیار با آغاسی همراهی می کرد، باورش نمی شد که آنها اجازه همچین کارهایی داشته باشند هرچند رقصشان مثل سماع صوفیه بود و شاید هم رقص نبود و در نگاه او اینطور ظاهر می شد، بیش از پیش دلش گرفت و با اخم و تخم به شاملو گفت: حالا که اینجا هستیم ادای فیلسوف ها و شاعرها را در نیار، خودمانی حرف بزن، ببین آنها چه کیفی می کنند، کاش ما هم آنجا بودیم» و آهی از ته دل کشید. شاملو از حرف های احمد محمود بسیار ناراحت شد، دوست نداشت با او هم کلام شود با اینکه می دانست آنجا و در آن دنیا این بحث و دعواها جایی ندارد نگاه طعنه آمیزی به او کرد و با اکراه و آهسته گفت: سر به سر من نذار، حوصله این حرف ها رو ندارم. شاملو از وقتی مرده بود بسیار احساس تنهایی می کرد، شعرهایش نیز حالش را بدتر می کرد، همیشه با خودش و در خودش درگیر بود، درگیر افکار در هم و برهم و داستان های بی سر و ته. از همه چیز بیزار بود حتی از قبر محمود نیز تنفر داشت، حسادت در قاموسش جایی نداشت اما نسبت به قبر او حالت غبطه آمیزی داشت، قبر او خوش و طرح و نقشه بود و شعری در وصف پدر بر رویش حک کرده بودند، ولی شاملو هیچ کس را نداشت، همین مسائل ریز هم او را اذیت می کرد. اما احمد محمود داستان سرای خوش مشربی بود و همیشه دوست داشت شاد باشد، با اینکه داستان های معنادار و اجتماعی زیادی نگاشته بود اما در دلش شوری جنوبی وجود داشت، خونگرم بود، و از این رفتار شاملو دلزده و دلگیر شده بود. برای همین در حالی که دو دست را به پشتش قلاب کرده بود با ناراحتی از جایش بلند شد و به طرف قبر گلشیری رفت، گلشیری که از تاثیرگذارترین داستان نویسان معاصر بود هنوز اجازه حضور نیافته بود و یا شاید اجازه داشت به جای بهتری برود و سیر کند، احمد محمود می خواست از او گله کند و بخواهد تا جواب شاملو را بدهد، اما چون نتوانست مستمسکی پیدا کند به شاملو گفت: ببین همسایه ما جنوبی ها زیاد اهل غم و ناراحتی نیستیم، سعی کن اینجا خوش باشی، با این رویه هم خودت را اذیت میکنی هم من را. شاملو پشت به او چمباتمه زده بود و روی قبرش نشسته بود، جوابی نداشت و حوصله ای برایش نمانده بود، از نظر او جواب دادن به مخاطب سمج به معنای اهمیت دادن به اوست، به همین خاطر سکوت کرد و همچنان بر لب گور نشست… او شاعر کوچکی نبود اما این رفتارش احمد محمود را افسرده می کرد، با اینکه احمد محمود خود نویسنده توانمندی بود اما در این برزخ نمی خواست به اشعار ناامیدکننده شاملو گوش دهد، شاملو فقط به خودش فکر می کرد و اینبار از روزهای پیش نیز رفتار عجیب تری داشت، به گنبد امامزاده خیره می شد، از وقتی که اینجا خفته اند امامزاده به دیدارشان نیامده و آنها نیز اجازه ملاقات با او را نداشته اند. شاملو که از درد پا رنجور بود و این درد همچنان با وجود رها شدن از جسم مادی اش در روحش جاری و ساری بود به سمت امامزاده رفت، اینبار افتاده تر و خمیده تر بود، احمد محمود همچنان خیره به او نگاه می کرد و از اینکه هیچ واکنشی از شاملو ندیده بود دلسرد شده بود و وقتی این رفتار را از شاملو می دید به گذشته و آینده خود با انکار و تردید نگاه می کرد و با خود می گفت: وای به حال من، باید تا قیامت این شاعر زبان نفهم را تحمل کنم.» اگر بین او و محفل آغاسی حائلی نبود مشتاقانه به سمت آنها می رفت اما این اجازه را نداشت و نمی دانست که این حائل چطور ازمیان برداشته می شود.در مقابل شاملو دنبال همنشین خوبی می گشت تا بتواند زندگی جدیدش را دوباره از نو بسازد. شاید اگر نیما بود فکر تازه ای را در ذهنش به وجود می آورد اما نیما از او فاصله داشت و او هم اجازه نداشت فراتر از نرده های زنگ زده قبرستان گام در جاده کرج به شمال بگذارد و به نور برسد و اینبار نه برای سبک جدید شعری بلکه سبک جدیدی در زندگی. شاملو آن روز دائما در این اندیشه ها بود که هرم آفتاب رو به سردی رفت و آسمان میل به غروب گرفت و ارواح دوباره در مغاک نیستی فرو رفتند تا شاید دیگر بار با شفاعت کسی بتوانند کنار هم بنشینند و صحبت و مغازله ای داشته باشند.